Špilberk (niem. Spielberg) – najpierw zamek, później twierdza, a w końcu kluczowy element fortecy jaką stało się w XVII wieku Brno. Wybudowany na tyle skutecznie, że miasto odpierało ataki, które przychodziły podczas licznych w naszej części Europy wojen. Wykorzystywany także jako więzienie zapisał smutną kartę w historii narodów walczących o wyzwolenie się spod władzy Cesarstwa Austriackiego. Nie zmienia to faktu, że nawet tylko dla walorów krajobrazowych Špilberk jest obowiązkowym punktem pobytu w Brnie.
Twierdza znajduje się na szczycie wzgórza (290 m n.p.m.) na zachodnim skraju dzielnicy Brno-Střed. Dogodne dojście od strony wschodniej to ścieżki parku na zboczach wzgórza dochodzące do ulicy Husovej, od zachodu - ulicą Gorazdovą.
Za datę powstania zamku przyjmuje się drugą połowę XIII wieku i łączy ją z królem czeskim Przemysłem Ottokarem II. W biegu swych dziejów stanowił siedzibę królewską, a później margrabiów morawskich. Pierwsze pisemne wzmianki na temat zamku odnoszą się do lat 1277-1279. Z czasem znaczenie militarne wysunęło się na pierwszy plan, a zamek udowodnił swoje znaczenie w walkach z husytami. W XVI wieku zamek powoli zaczął chylić się ku upadkowi i nawet na kilkadziesiąt lat trafił w posiadanie miasta. Sytuacja taka trwała do momentu, gdy czeskie powstanie narodowe ostatecznie poniosło klęskę w bitwie na Białej Górze w 1620 roku. Cesarz Ferdynand II Habsburg skonfiskował zamek i równocześnie z odzyskaniem znaczenia militarnego w nadciągającej ogólnoeuropejskiej wojnie trzydziestoletniej rozpoczął się więzienny okres w historii budowli w związku z represjami, których Habsburgowie nie szczędzili swoim przeciwnikom. Szwedzkie działania wojenne na Morawach i udana obrona miasta przez komendanta Louisa Raduit de Souches w latach 1643 i 1645 sprawiły, że Brno wraz z twierdzą zostały nowocześnie ufortyfikowane - powstała barokowa forteca, która tworzyła jeden zespół z fortyfikacjami miasta.
